TEMİZ HAVA

Tembih yeni! İhtiyaç baki!

03/02/2021

Tembih Yeni! İhtiyaç baki!

Günlük koşuşturmalar, iş yoğunluğu derken uzun zamandır bir türlü görüşülemeyen arkadaşlarla, uzun yazışmalardan sonra, uygun bir gün belirleyip açık havada güzel bir kahvaltı planı yapabilmiş olmak gerçekten harika! Gün ışığı ile uyanmayı beklerken önce cama vuran iri yağmur damlalarının sesiyle sonra da ardından gelen gümbür gümbür gök gürültüsü ile ayılmak beklenmedik ve bir o kadar da tatsız bir başlangıç. Aslında sonbahar, kışın başına denk gelen günlerde yerlerde savrulan sarı kahve tonlardaki yapraklar üstünde yürümek, yağmurun sesini dinlemek, çimenin kokusunu içe çekmek harikulade, ama böyle bir günde sağanak yağmurda sırılsıklam ıslanmayı kim ister! Buluşmayı ertelemek ya da yerini değiştirmekten başka bir şans da yok!

Telefona sarılınca karşılaşılan okunmamış 99 mesaj, çoktan bir sürü alternatifin görüşülüp; ulaşım kolaylığı, kapalı otoparkı, metro bağlantısı olması ve serpme kahvaltısı dillere destan uğrak bir zincir restoranın şubesine ev sahipliği yapması nedeniyle, arkadaşların yakındaki bir alışveriş merkezinde buluşmaya karar vermiş olduğunu öğrenmek üzücü olsa da hiç şaşırtıcı değil. Aslında şehrin merkezine yerleşen AVM’ler sadece bir alışveriş değil, aynı zamanda farklı mutfaklara ve çeşitli kültür-sanat etkinliklerine ev sahipliği yaptığından sosyal bir çekim merkezine dönüşmüş durumda. Ayrıca yapılan bir araştırmaya göre populasyonun %41.9’u ayda bir kez AVM’ye giderken, %80.4’ü bir ziyaretinde 1 ila 3 saatini orada geçiriyor.(1).

Ne sıklıkla AVM’ye gidiyorsunuz?

Bir ziyaretinizde AVM’de ne kadar zaman geçirirsiniz?

Keyifler biraz kaçsa da bu muhabbet kesinlikle kaçmaz! Evden çıkmak için hazırlanırken televizyondaki tok sesli hava durumu spikerinin  “Bugün hava gök gürültülü sağanak yağışlı, yükseklerde yer yer dolu ihtimali var. Ayrıca şehirdeki hava kalitesi düşük seyretmeye devam ediyor. Kronik rahatsızlığı olan kişilerin gerekmedikçe dışarı çıkmamaları tavsiye edilmektedir.” dediği duyuluyor. Oysa, kronik bir rahatsızlığı olmayanlar dahi şehir yaşamında temiz bir havaya hasret!

Cep telefonu, cüzdan, evin anahtarı gibi maskeler de pandemiyle birlikte hayatın zorunlu bir parçası artık.. Hatta “Hava soğuk, çıkarken üstüne bi şey al!” tembihi artık bir ikincisiyle tamamlanır oldu: “Maskeni de taaaak!”. Bir bu eksikti!

Bu maske de nereden çıktı desek de, başlıca hava kirleticilerinden (Tablo 1) PM2.5 (2.5 mikrometreden küçük partiküller) değerinin, kapalı mekan olmaları nedeniyle AVM’lerde, dışarıdaki seviyeye oranla ortalama olarak %12-%28 arasında daha az, ancak buna rağmen bazı noktalarda dışarıdaki seviyeyle aynı, hatta pişen yemeklerden yükselen kirleticiler nedeniyle yemek katında çok daha yüksek olduğunu (2) düşününce çift maske takmak kulağa hiç de fena gelmiyor!

Aslında, AVM’lerin, hava kalitesini iyileştirecek şekilde uygun hava filtresi kullanmaları, kirletici sensörleri içeren iklimlendirme sistemlerini devreye almaları ve %100 taze hava ile havalandırılmaları sağlık için ne kadar da hayati! Hatta bu bilgiler ışığında bu altyapının kurulduğundan emin olunmayan AVM’leri ziyaret etmemek, etmek zorunda kalındığı zaman da gerekli tedbirleri almak sizce de zaruri bir hal almadı mı?

Neyse ki, restorana varınca ballı kaymaklı kahvaltı masasının etrafına dizilmiş arkadaşları görmek insanın keyfini o an için bile olsa yerine getirmeye yetiyor!

İndeks Seviyesi (kirletici yoğunluğuna göre – μg/m3) Sağlık Mesajı
Hava Kalitesi İndeksi PM2.5   (2.5μm’den küçük partiküller) PM10   (10 μm’den küçük partiküller) NO2 O3 SO2 Genel Nüfus Hassas Nüfus
İyi 0–10 0–20 0–40 0-50 0-100 Hava kalitesi iyi. Açık hava aktivitelerinin tadını çıkarın. Hava kalitesi iyi. Açık hava aktivitelerinin tadını çıkarın.
Makul 10-20 20–40 40-90 50-100 100-200 Açık hava aktivitelerinin tadını çıkarın. Açık hava aktivitelerinin tadını çıkarın.
Orta 20-25 40–50 90-120 100-130 200-350 Açık hava aktivitelerinin tadını çıkarın. Herhangi bir semptomla karşılaşıyorsanız açık havadaki yoğun aktiviteleri azaltmayı gözden geçirin.
Düşük 25-50 50-100 120-230 130-240 350-500 Göz kızarması, boğaz ağrısı ya da öksürük gibi semptomlarla karşılaşıyorsanız açık havadaki yoğun aktiviteleri azaltmayı gözden geçirin. Özellikle herhangi bir semptomla karşılaşıyorsanız öncelikle açık havadakiler olmak üzere fiziksel aktiviteleri azaltmayı gözden geçirin.
Çok düşük 50-75 100-150 230-340 240-380 500-750 Göz kızarması, boğaz ağrısı ya da öksürük gibi semptomlarla karşılaşıyorsanız açık havadaki yoğun aktiviteleri azaltmayı gözden geçirin. Öncelikle açık havadakiler olmak üzere fiziksel aktiviteleri azaltın
Oldukça düşük 75-800 150-1200 340-1000 380-800 750-1250 Öncelikle açık havadaki fiziksel aktiviteleri azaltın. Açık havadaki fiziksel aktivitelerden kaçının.
μ (mikro) =  10-6 = 1/1000000

Kaynaklar